Rasejani po čitavoj Srbiji, nemo prenose priče o tragediji, stradanjima, bolu, ali i borbi za slobodu. Krajnjem trijumfu života nad smrću. Spomenici u Srbiji, ukratko, pričaju istoriju koja je neretko bila teška i surova, ali uvek slavna. Danas nema boljeg načina da se podsetimo slavnih dana naše istorije nego da posetimo neki od spomenika.
Činjenica da je i događaj pun tragedije pretvoren u spomenik, umetničko delo koje nadživljava sve nas, je svojevrsna pobeda nad tragedijom. Poseta spomenicima Srbije nije tek obliazak, to je odavanje počasti, učestvovanje u pobedi. Sprečavanje zaborava! Zato danas sa vama delimo značajne spomenike Srbije koje bi trebalo da posetite!
Spomenik kosovskim junacima u Kruševcu
U centru Kruševca, trg Kosovskih junaka od 1904. godine krasi Spomenik kosovskim junacima. 28. juna kralj Petar I Krađoređvić je na stogodišnjicu prvog srpskog ustanka otkrio ovaj spomenik. Spomenik je u neoklasičnom stilu izradio vajar Đorđe Jovanović i ujedno ovo predstavlja njegovo najčuvenije delo.
Spomenik je visine šest metara i na njemu dominiraju figure Boška Jugovića i vile. Izvajana je scena u kojoj vila Bošku Jugoviću koji se bori sa slomljenim mačem, prihvata barjak i daruje venac pobede, simbolizujući tako nastavak borbe. Figura sa desne strane spomenika, guslara, Filipa Višnjića simbolizuje trajnost i očuvanje kosvoske brobe kroz vekove i nardonu epiku. A sa leve strane, odnosno južne, nalazi se figura devojke koja simbolizuje Srbiju, injena ruka pokazuje upravo ka jugu, pozivajući na borbu. Zanimljivo je da je u čast šestogodišnjice od Kosovskog boja, 1989. godine, venac koji vila spušta Bošku Jugoviću, pozlaćen.
Spomenik žrtvama racije u Novom Sadu
U Novom Sadu je 1971. godine otkriven spomenik, rad Jovana Soldatovića, koji je 1992. godine upotpunjen sa još 78 bronzanih ploča. Spomenik žrtvama predstavlja znamenito mesto i nepokretno kulturno dobro od velikog značaja. Spomenik je sećanje na žrtve nastale usled kupatorske akcije januraska racija koja je bila sprovedena od 21-23. januara 1942, kada je streljano više hiljada nedužnih građana Novog Sada.
Sam spomenik čine figure visine 4 metra koje predstvaljaju porodicu, te taj deo spomenika i nosi naziv “Porodica”. Ploče koje su kasnije dodate ispunjene su tekstovima koje opsiuju događaje. Tekstovi su ispisani ma srpskom, slovačkom, mađarskom i hebrejskom jeziku. Između ploča sa tekstovima nalaze se i ploče koje su ukrašene simlbolima Davidove zvezde, krsta i ocila.
Ćele kula u Nišu
Podizanju Ćele kule prethodila je bitka na Čegru, tokom koje je vojvoda Sinđelić kako se ne bi predao digao u vazduh barutanu i na taj način usmrtio 6.000 turskih i 4.000 srpskih vojnika. Ovaj primer beskompromisne borbe i spremnosti da se plati cena za slobodu, razljutio je turske poglavare. Oni, tačnije Huršid paša, odlučuje da od lobanja srpskih žrtava podignu kulu kako bi zastrašili srpsko stanovništvo, te je ćele kula postavljena pored glavnog puta, kako bi bila vidljiva svim priolaznicima.
Međutim, umesto straha kod srpskog stanovništva se javlja duboko poštovanje za podnetu žrtvu i tako ostaje do dan danas. Ćele kula, umesto prizora straha ostaje spomenik koji izaziva najdublje poštovanje kod bilo kog posetioca. Upravo zbog ovog značaja, odmah po oslobođenju Niša 1878 godine građani prikupljaju sredstva kojima se ograđuje kula kako bi se zaštitila od daljeg propadanja.
Staro sajmište na Novom Beogradu
Spomenik Staro sajmište nalazi se na Novom Beogradu između kule sajma i reke Sava. Staro sajmište je u periodu drugog svetskog rata bilo na teritoriji Nezavisne države Hrvatske, a Nemci su taj prostor pretvorili u logor za Jevreje, Srbe, Rome i antifašiste. U tom logoru je prema procenama stradalo oko 6.500 Srba, Jevreja i Roma.
U pomen ovim žrtvama na Starom Sajmištu je 22. aprila, na dan kada je učinjen proboj iz logora Jasenovac, 1995 godine otkriven je spomenik. Spomenik je izrađen od bronze visine je 10 metara i u formi je raspuknutog kruga, čiji jedan deo simbolizuje smrt, a drugi život.
Sto za jednog u Kragujevcu
Spomenik Sto za jednog nalazi se u spomen-parku Kragujevački oktobar. Spomenik je podsećanje i odavanje počasti svim žrtvama koje su stradale zbog surove naredbe Franca Bemea, da se za jednog poginulog Nemca strelja 100 Srba. Kompozicija spomenika je takva da da je sačinjena od velikog broja isprepletanih ljudskih tela, koji se grčevito izvijaju u bolu, postepeno tako kreirajući oblik krošnje drveta. Krošnja drveta asocira na drvo života i pobedu života nad smrti. Spomenik je izradio vajar Nandor Glida, a sam spomenik poklon je grada Modriča koji se nalazi u Republici Srpskoj. Nadamo se vas je tekst inspirisao da posetite neki od spomenika. Teško je odrediti koji su spomenici u Srbiji najznačajniji, ali mi smo izdvojili ovih par. Ima ih još dosta sa zanimljivim, tužnim i srećnim pričama i svaki je vredan posete. Svaka naša poseta je odavanje počasti. Svaka naša poseta je davanje smisla žrtvi i borbi. Zato ne čekajte časa i krećite na put!
